Tin KhácKiến Thức Nhà Ở

Tinh Hoa Kiến Trúc Việt: Sự Hài Hòa Giữa Hiện Đại và Truyền Thống

Kiến trúc việt khái niệm về nhà ở, từ tiếng Anh (house), Pháp (maison) đến tiếng Ý (casa), đều hướng tới mục đích chung là mô tả một không gian vật chất được sử dụng làm nơi cư trú cho con người. Trong bối cảnh này, khái niệm về kiến trúc luôn liên quan đến các khía cạnh của thị giác và văn hóa. Đối với người Việt Nam, ngôi nhà không chỉ là nơi che chắn mưa, nắng, mà còn là biểu tượng của tinh thần gia đình, là “đình miếu” thể hiện sự thờ phụng đối với tổ tiên, và là biểu hiện của quyền sở hữu tài sản kết hợp với tầm quan trọng tôn giáo.

Sự đặc biệt của người Việt là tình cảm thiêng liêng đối với ngôi nhà, một nền văn hóa đậm chất truyền thống. Nhà ở không chỉ là không gian vật chất, mà còn chứa đựng những giá trị vô hình, như lòng tri ân và sự kính trọng đối với tổ tiên. Nó không chỉ là nơi sinh sống mà còn là nơi kết nối với quá khứ và truyền thống.

kiến trúc việt
Nhà cổ làng Đường Lâm

“Đình miếu,” thường được xem như trái tim của ngôi nhà, là nơi linh thiêng dành riêng để thờ cúng tổ tiên và bảo tồn những giá trị tâm linh. Ngôi nhà không chỉ là nơi ẩn náu, mà còn là biểu tượng của sự gắn bó gia đình và niềm tự hào về nguồn gốc. Trong triết lý sống của người Việt, nếp nhà không chỉ là di sản vật chất mà còn là niềm kiêu hãnh và trách nhiệm với hậu thế.

Bài báo này tập trung làm sáng tỏ quan điểm về nhà ở của người Việt trong quá khứ, nhấn mạnh các giá trị cốt lõi như “nếp nhà” và “gia tộc” mà cần được duy trì trong “kiến trúc nhà ở”, vốn hòa quyện với bản sắc văn hóa Việt Nam. Mục tiêu là làm nổi bật tầm quan trọng của việc gìn giữ những yếu tố này để kế thừa và truyền đạt cho thế hệ sau.

Đặc trưng văn hóa Việt

Văn hóa Việt Nam, được đặc trưng bởi sự trọng tĩnh và âm tính, tạo nên một bức tranh văn hóa độc đáo trong bối cảnh phương Đông. Trái ngược với xã hội phương Tây với văn hóa trọng động, người Việt thể hiện sự linh hoạt, kết hợp kỳ diệu giữa tính dương và tính âm.

Sự chủ toàn của người Việt xuất hiện qua khả năng bao quát và quan hệ tốt, đặc biệt thể hiện trong quá trình tiếp nhận nhiều tôn giáo tín ngưỡng khác nhau. Người Việt không chỉ làm chủ một cách hòa nhã mà còn kết hợp thành công nhiều giáo lý, học thuyết để xây dựng nên tôn giáo của mình. Điều này phản ánh khả năng thích ứng và hòa hợp của văn hóa Việt Nam.

Trong lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm, văn hóa Việt Nam cũng thể hiện sự động viên và sự đồng lòng của toàn bộ cộng đồng. Khác biệt với phương Tây, nơi chiến tranh thường là nhiệm vụ của quân đội và đàn ông, ở Việt Nam, mọi tầng lớp xã hội đều tham gia vào cuộc chiến tranh nhân dân. Những nguyên tắc như “ngụ binh ư nông,” “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh,” và các truyền thuyết như Thánh Gióng là những minh chứng rõ ràng cho đặc trưng của văn hóa nông nghiệp, nơi mà sự đoàn kết và sự đồng lòng được đặt lên hàng đầu.

Những đặc điểm này, cùng với những ví dụ và chứng cứ liên quan, làm nổi bật nét độc đáo và sức sống của văn hóa Việt Nam, một văn hóa trọng tĩnh, âm tính và đồng lòng.

Quan niệm về gia tộc, nếp nhà

Với một lịch sử dài lâu và truyền thống văn hóa kéo dài 4000 năm, người Việt Nam đã tích lũy và duy trì những giá trị văn hóa nông nghiệp, trong đó đất đai và ngôi nhà luôn đứng đầu trong tầm quan trọng. Văn hóa này thể hiện sự coi trọng gia tộc, chia thành nhà (tiểu gia đình) và họ (đại gia đình). Việc kế thừa cũng được chia thành kế thừa tôn thống và kế thừa di sản.

Người Việt xưa coi trọng việc xây cất nhà ở như một nhiệm vụ quan trọng, làm nặng nề bởi những quan niệm truyền thống. Tất cả các công đoạn xây dựng được thực hiện cẩn thận, từ việc chọn ngày lành, hợp tuổi đến cầu mong điều lành cho mọi giai đoạn, kích thước, vật liệu và màu sắc.

kiến trúc việt
Nhà năm gian

Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, văn hóa Việt Nam không chỉ mang đậm dấu ấn của cuộc sống nông thôn mà còn tiếp nhận và tích hợp giá trị văn hóa Pháp vào thời kỳ thuộc địa. Sau Cách mạng Tháng 8 và đặc biệt là sau đổi mới, với sự hội nhập và hợp tác quốc tế, cộng đồng dân cư chuyển từ nông thôn đến đô thị, tạo ra các đô thị nhỏ độc lập. Sự thay đổi này đã đưa theo mình sự đa dạng trong giá trị văn hóa của đô thị.

Những thay đổi trong cách sống và công việc của người dân cũng đã làm biến đổi quan niệm về gia tộc. Ngày nay, công việc thường được thực hiện trong các công xưởng và nhà máy, đối lập với cách tự cung tự cấp trong gia đình nông thôn. Điều này cũng dẫn đến sự chia rẽ của các gia đình lớn thành nhiều gia đình nhỏ, làm thay đổi quan niệm truyền thống về nếp nhà trong văn hóa và xã hội Việt Nam.

Kiến trúc nhà ở truyền thống

Trong quá trình xây dựng không gian sống, con người đã sử dụng sự khéo léo của bàn tay và tư duy để tạo ra không gian thích nghi với điều kiện tự nhiên. Mỗi công trình nhà ở trở thành biểu hiện của sự hiểu biết vững về mối liên kết giữa hình dạng và chức năng. Các hình dạng tự nhiên trở thành nguồn cảm hứng lý tưởng, giúp con người thiết kế những công trình phục vụ mục đích cụ thể. Kiến trúc nhà ở của người Việt không chỉ là kết quả của sự sáng tạo mà còn chịu ảnh hưởng sâu sắc từ điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và môi trường xung quanh.

Người Việt thường xây dựng nhà ở ứng với đặc điểm địa lý, chọn lựa vùng đồng bằng có đất màu mỡ, nước phong phú phù hợp cho nông nghiệp. Họ sử dụng vật liệu tự nhiên như tre nứa, gỗ (xoan), rơm, cỏ tranh, gạch để xây dựng những ngôi nhà phản ánh đẹp và tiện ích. Tùy thuộc vào địa vị kinh tế, người nghèo có những ngôi nhà đơn giản với lợp tranh, vách đất, cột tre; những người khá hơn sử dụng gỗ và gạch; người giàu có xây dựng những ngôi nhà sang trọng với gỗ cao cấp, ngói, và gạch.

kiến trúc việt
Nhà mái tranh vách đất

Cũng như vậy, chức năng của nhà ở được phân chia rõ ràng dựa trên tình trạng kinh tế. Nhà nghèo thường có những ngôi nhà nhỏ gọn với một gian hoặc hai gian, trong khi nhà trung bình và giàu có thì thường có những công trình lớn hơn với ba gian hoặc năm gian. Mọi công trình đều được hướng về hướng Nam để phù hợp với điều kiện khí hậu của Việt Nam.

Trong quá trình phát triển đô thị, nhà phố Việt Nam đã trở thành biểu tượng của tư duy linh hoạt và thiết thực. Loại hình nhà này không chỉ là nơi cư trú mà còn là không gian kinh doanh, thể hiện sự tích hợp giữa cuộc sống hàng ngày và hoạt động kinh doanh, tạo ra một đặc trưng riêng của kiến trúc đô thị Việt Nam.

Xu hướng phát triển nhà ở hiện nay

Trong xã hội hiện đại, xu hướng ở kiểu đại gia đình theo huyết thống đang dần chuyển sang căn hộ độc lập của tiểu gia đình, bao gồm cặp vợ chồng trẻ và con nhỏ. Quan niệm coi trọng đất đai và nhà ở với mục đích tạo dựng di sản cho con cháu, mặc dù vẫn tồn tại, nhưng đã trở nên linh hoạt hơn trong đời sống xã hội Việt Nam. Hiện nay, đô thị Việt Nam chủ yếu có ba dạng nhà ở phổ biến: biệt thự với không gian vườn rộng và biệt lập, nhà phố – liền kề bám sát đường giao thông, và nhà ở dạng căn hộ chung cư. Các loại nhà ở này được phân chia thành nhiều hạng khác nhau dựa trên diện tích, tiện nghi, vật liệu xây dựng và vị trí.

Trong đó, nhà ở dạng phố – liền kề, nằm dọc theo trục giao thông, vẫn là xu hướng chính trong quá trình quy hoạch đô thị và chỉnh trang. Tuy nhiên, khi đô thị phát triển, đặc biệt là ở các đô thị lớn, với mật độ dân cư gia tăng, nhu cầu về nhà ở trở nên ngày càng cấp bách. Do đó, hình thái nhà ở dạng căn hộ trở thành xu hướng phát triển không thể tránh khỏi của các đô thị hiện đại.

kiến trúc việt
Nhà mặt phố chủ yếu là nhà ống

Quốc gia Singapore là một ví dụ, với việc cung cấp nhà ở đầy đủ tiện nghi cho 86% người dân thông qua việc xây dựng 775,550 căn hộ từ những năm 1966. Việt Nam cũng đã chú trọng và phát triển loại hình nhà ở này trong thời gian gần đây.

Tuy nhiên, loại hình nhà chia lô vẫn giữ vững ưu thế của mình, phản ánh sự phù hợp với bối cảnh hiện tại và khó có thể thay đổi. Nguyên nhân chủ yếu là tập quán nhà kết hợp với đất, là tài sản có giá trị có thể để lại cho thế hệ sau, sự ưa thích về tính riêng tư, và khả năng dễ dàng mở rộng hoặc thay đổi công năng của ngôi nhà. Ngược lại, mặc dù nhà ở dạng căn hộ – chung cư có những ưu điểm nhất định như giá thành hợp lý, diện tích sử dụng hợp lý và các tiện ích cộng đồng, nhưng vẫn chưa thu hút sự quan tâm lớn từ cư dân đô thị Việt.

Lời Kết

Dù điều kiện kinh tế xã hội đang thay đổi, quan niệm về nếp nhà vẫn là giá trị quan trọng được người Việt giữ gìn. Kế thừa tôn thống và di sản nhà ở là một phần quan trọng trong tâm hồn người Việt. Trong bối cảnh đô thị ngày càng hạn chế về không gian (với mật độ dân cư cao và diện tích đất giới hạn), mặc dù nhà phố đang chiếm ưu thế, nhưng căn hộ và chung cư trở thành xu hướng phát triển không thể tránh khỏi.

Để đáp ứng nhu cầu này, cần khắc phục những vấn đề tồn tại trong căn hộ và chung cư, bao gồm chất lượng, ý thức sử dụng tiện nghi chung, và sáng tạo trong việc tận dụng đặc trưng của nhà phố trong quá trình thiết kế. Điều này bao gồm việc tạo ra không gian kiến trúc nội-ngoại thất hài hòa, đồng thời sắp xếp vị trí căn hộ sao cho phù hợp với nhu cầu và thói quen của cư dân, đồng thời tối ưu hóa công năng.

kiến trúc việt

Quá trình này sẽ giúp người dân đô thị Việt Nam phát triển lối sống và nếp nhà phù hợp với môi trường đô thị hiện nay. Vì vậy, các kiến trúc sư cần hiểu rõ về nếp nhà và giá trị gia đình nhỏ của người Việt, từ đó chọn lựa giải pháp thiết kế thích hợp với bối cảnh xã hội và kinh tế hiện đại, đồng thời duy trì và bảo tồn bản sắc đặc trưng của văn hóa dân tộc.

Website:nhaohl.com

Related Articles

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Back to top button